تجهیز کارگاه در کدام مرحله باید انجام شود؟ اقدامات لازم برای انجام آن شامل چه مواردی است؟
بعد از بررسی های انجام شده در مراحل ابتدایی کار که شامل بازدید از زمین، اخذ مجوزهای لازم، نقشه برداری از زمین، تهیه نقشه های ساختمانی و … است عملیات اجرایی پروژه آغاز می گردد. در مرحله‌ی اول به آماده سازی و تجهیز کارگاه پرداخته می شود تا شرایط لازم برای اجرای پروژه ساختمانی فراهم گردد.
تعریف کارگاه در شرایط عمومی پیمان:
کارگاه، محل یا محل‌هایی است که عملیات موضوع پیمان در آن اجرا می‌شود یا به منظور اجرای پیمان، با اجازه کارفرما از آن استفاده می‌کنند. کارگاه‌ها یا کارخانه‌های تولیدی خارج از محل‌ها و زمین‌های تحویلی کارفرما، که به منظور ساخت تجهیزات یا قطعاتی که در کار نصب خواهد شد مورد استفاده قرار می‌گیرد، جزو کارگاه به شمار نمی‌آید. به بیان ساده تر به تمامی محوطه‌ای که ما در آنجا عملیات ساختمانی را انجام می‌دهیم کارگاه گفته می‌شود.
تعریف تجهیز کارگاه در شرایط عمومی پیمان:
تجهیز کارگاه، عبارت از عملیات، اقدام‌ها و تدارکاتی است که باید به صورت موقت برای دوره اجرا انجام شود، تا آغازکردن و انجام دادن عملیات موضوع پیمان، طبق اسناد و مدارک پیمان، میسر شود.
اقدامات لازم برای تجهیز کارگاه:
تهیه نقشه تجهیز کارگاه
قبل از هر کاری اقدام به تهیه نقشه برای تجهیز کارگاه می‌کنیم، به این ترتیب که محل جانمایی هر کدام از بخش ها را مشخص کرده و نکات اجرایی و ایمنی لازم را بررسی می‌کنیم. فضاها و بخش‌هایی که برای تجهیز کارگاه باید مدنظر قرار داد عبارتند از:
اتاقک نگهبان اتاق کارمندان و مهندسان پروژه، اتاق HSE، اتاق کارگران، محل انباری مصالح، محل قرارگیری ماشین آلات و انباری تجهیزات پروژه، مسیر عبور و مرور، تعیین محل مناسب برای تخلیه مصالح و تجهیزات توسط ماشین‌ها، حمام و سرویس بهداشتی برای کارگران (برحسب تعداد کارگران).
چند نکته:
- اتاقک نگهبان برای کنترل عبور و مرور افراد و تجهیزات بوده و از ورود افراد غیرمرتبط به پروژه و خروج بدون هماهنگی تجهیزات جلوگیری می‌کند.
- اتاق مهندسان و کارگران عمدتا با مصالح بنایی بوده و یا از کانکس برای این موضوع استفاده می‌کنند که در صورتی که از مصالح بنایی استفاده کردند عمدتا سقف آن را با نایلون پوشانده تا از نفوذ باران جلوگیری کنند. (در اصل مسئله‌ی عایق بندی محل اقامت افراد در آسایش و داشتن عملکرد بهتر آن‌ها تاثیرگذار است).
- در صورت عدم اقدام و تهیه کنتورهای آب و برق و گاز تا این مرحله حتما در این قسمت از کار آن‌ها را فراهم کنیم.
- تهیه و جانمایی مخزن سوخت و مخزن آب در این مرحله الزامی است.
- سعی کنید محل انباری مصالح، سرپوشیده باشد تا مصالح از در مجاورت قرارگرفتن عوامل جوی خصوصا باران و برف و تابش بسیار خورشید در امان باشند.
- تهیه تجهیزات مورد نیاز افراد اعم از کلاه ایمنی، دستکش و کفش کارگاهی، کمربند ایمنی برای ارتفاع و غیره انجام پذیرد و در اتاق مهندسان بهداشت و ایمنی HSE تجهیز گردد و در اختیار کارگران قرار گیرد.
- نحوه چیدمان محل اقامت افراد و انباری و ماشین آلات باید به صورتی انجام گیرد که تمرکز بار در یک منطقه از محوطه پروژه را ایجاد نکرده و باعث رانش یا ریزش جداره بعد از گودبرداری نشود.
- در ساخت و ساز داخل شهری اگر زمین شمالی باشد می‌توان تجهیز کارگاه را در محوطه پروژه یا بخش در نظر گرفته شده به عنوان حیاط انجام داد اما در زمین‌های جنوبی معمولا کانکس را در ارتفاع و عمدتا بالای پیاده‌رو تعبیه می‌کنیم که برای اینکار از تیرآهن استفاده کرده و بخشی از تیرآهن را داخل زمین فرو برده تا استحکام لازم را پیدا کند.
- مسیر عبور و مرور باید عاری از هرگونه وسایل و تجهیزات بوده تا این عوامل روند پیشبرد پروژه را کند نکنند و همچنین خطرساز نباشند.
تأمین نیروی انسانی پروژه
در این بخش شما بعد از تهیه‌ی نقشه باید درصدد تأمین نیروی انسانی اعم از کارگر و پیمانکار باشید. عمدتاً مجریان پروژه‌های ساختمانی با چند تیم متشکل از کارگر و پیمانکاران مربوطه برای مراحل مختلف ساختمانی کار می‌کنند تا اگر تیمی در حال انجام پروژه‌ای بود کار متوقف نشود و بتوانند طبق زمان بندی ای که از پیش تعیین کردند پروژه را پیش ببرند.
حصارکشی کارگاه
در مرحله بعد برای تعیین محدوده‌ی کارگاه باید حصارکشی انجام دهیم و همچنین با اینکار از بروز حوادث احتمالی مانند ورود افراد ناشناس به پروژه و یا آسیب دیدن افراد (مثل سقوط افراد در داخل گود) جلوگیری کنیم.
چند نکته:
- طبق بخشنامه شهرداری تهران طرح روی حصارکشی که عبارت “آسمان آبی زمین پاک” می‌باشد باید ترسیم شود و نیمه‌ی بالایی آن به رنگ آبی و نیمه پایین آن به رنگ سفید می‌باشد.
- اگر ملک شمالی باشد می‌توان از دیواره‌ی حیاط آن به عنوان حصار استفاده کرده و نیازی به تخریب دیوار نیست، فقط طرح ذکر شده باید روی آن ترسیم گردد.
- نصب تابلو‌ها و علایم ایمنی و هشدار (مثل نوار زرد و تابلوی خطر) در اطراف محوطه حصار کشی و حتی در صورت نیاز داخل محوطه کارگاه (مثل مشخص کردن چاه‌ها) در نظر گرفته شود.
- نصب بنر عذرخواهی روی حصارکشی برای دلجویی از همسایگان بابت مزاحمت‌های عبور و مرور و سروصدای حین انجام کار صورت پذیرد.
- بهتر است بعد از انجام حصارکشی برای افزایش ایمنی محوطه کارگاه به نصب دوربین مداربسته بپردازیم و همچنین به‌وسیله نورافکن‌ها روشنایی لازم را در طول شب در محیط کارگاه فراهم کنیم تا از حوادثی مانند سقوط افراد و یا به سرقت رفتن لوازم و تجهیزات جلوگیری کنیم.
وظیفه تجهیز کارگاه به عهده کیست؟
در ابتدای کار باید هزینه‌های مربوط به تجهیز و برچیدن کارگاه مورد محاسبه قرار گیرد و عمدتاً ریزترین موارد را هم در محاسبات در نظر می‌گیرند که پیمانکار براساس میزان پیشرفت کار پروژه هزینه‌های آن را از کارفرما دریافت می‌کند. در صورتی که مواردی حین بررسی و محاسبات از قلم افتاده باشد و در قرارداد بندی تحت این عنوان (که هزینه آن توسط کارفرما پرداخت خواهد شد) وجود نداشته باشد، در نتیجه هزینه مازاد ایجاد شده بر عهده پیمانکار پروژه است.
برچیدن کارگاه
بعد از اتمام پروژه تمامی ساختمان‌ها، ماشین‌آلات و تجهیزاتی که به صورت موقت برای پیشبرد عملیات ساختمانی تعبیه شده بودند برچیده خواهند شد که این مرحله جزو آخرین مراحل انجام پروژه می‌باشد.
کلام آخر
تجهیز درست کارگاه باعث می‌شود که در روند پروژه وقفه ایجاد نشده و زمان انجام آن کوتاه‌تر شود و در نتیجه هزینه اجرا پایین آمده و کیفیت کار هم بالا خواهد رفت.
عوامل مختلفی بر تجهیز کارگاه تأثیر گذارند که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- موضوع پروژه
- وسعت پروژه
- مدت زمان انجام پروژه
- کارفرمای پروژه
- شرایط جوی و موقعیت پروژه
- مسیرهای دسترسی به پروژه
- تعداد نفرات مششغول به کار در پروژه (اعم از کارگر و پیمانکار و مهندسان و غیره)
