حافظت ساختمان ها در برابر حریق از ضروری ترین نیازهای طرح و اجرای ساختمان ها است. دی ماه سال 1395 با آتش گرفتن ساختمان پلاسکو و آتش سوزی های دیگر در سایر نقاط کشور، ضرورت توجه به حفاظت ساختمان ها در برابر حریق مورد توجه مسئولین قرار گرفت. در این مباحث به مواردی نظیر دسته بندی ساختارها، محدودیت های ابعادی فضا، سیستم های کشف و اعلام حریق، راه های خروج و … پرداخته شده است. کتاب پیش رو در 12 فصل تدوین گردیده است.
فصل اول مربوط به تعاریف کلی و فصل دوم راجع به تقسیم بندی تصرف های ساختمانی است. انواع تصرف عبارتند از: آموزشی فرهنگی، تجمعی، اداری، مخاطره آمیز، درمانی، صنعتی، تجاری، مسکونی و انباری.
در فصل سوم روش دسته بندی ساختمان ها از نظر نوع ساختار آن ها ارائه شده است. این دسته بندی بر اساس نوع مصالح از نظر قابلیت نسوختن و مقاومت اجزای ساختمانی در برابر آتش است.
فصل چهارم به محدودیت های ارتفاعی و مساحت ساختمان ها از نظر ایمنی در برابر آتش در انواع تصرف ها می پردازد. به عنوان مثال در صورتی که ساختمان به طور کامل به شبکه بارنده خودکار مجهز باشد، می توان حداکثر ارتفاع تعیین شده را به اندازه 6 متر و حداکثر تعداد مجاز طبقات را به اندازه یک طبقه افزایش داد. در ساختمان های مسکونی افزایش مذکور به شرطی مجاز است که ارتفاع و تعداد طبقات پس از اعمال افزایش به ترتیب از 18 متر و چهار طبقه بیشتر نشود.
فصل پنجم مربوط به سیستم های کشف و اعلام حریق است. سیستم های کشف و اعلام حریق برای آگاهی سریع و به موقع از خطر آتش سوزی موثر بوده و با بهره برداری از آن می توان فرصت لازم را برای عملیات اطفای حریق فراهم آورد. برای سیستم های کشف و اعلام حریق، هر طبقه به عنوان یک منطقه جدا در نظر گرفته می شود. حداکثر مساحت هر منطقه 2000 متر مربع و طول آن در هر جهت حداکثر 30 متر است.
فصل ششم راه های خروج از بنا و فرار از حریق را توضیح می دهد. الزامات دسترس خروج و تخلیه ی خروج در این فصل قرار دارد. طراحی، ساخت، تجهیز، نگهداری و مدیریت هر بنا و راه های خروج آن باید به گونه ای باشد که در صورت آتش سوزی، بهره برداران فرصت کافی برای خروج را داشته باشند. به این منظور باید در هر بنا، نوع، تعداد، موقعیت و ظرفیت راه های خروج با توجه به وسعت و ارتفاع آن بنا، متناسب با ویژگی های ساختمان و تصرف، طرح شده و با رعایت تعداد و خصوصیات متصرفان پیش بینی های لازم برای امکان خروج اشخاص به بیرون از بنا صورت گیرد. در این فصل بخش های سه گانه راه خروج یعنی دسترس خروج، خروج و تخلیه خروج مورد بررسی قرار می گیرند. همچنین ویژگی ها و استاندارد اجزای تشکیل دهنده راه خروج همچون درها، پاگردها، قفا و چفت درها و … در این فصل قرار گرفته اند. ظرفیت راه خروج و میزان بار تصرف از مهمترین عناوین این فصل می باشد. در هر طبقه و هر بخش از بنا که به تصرف انسان در آید، ظرفیت راه خروج باید برای تصرف همان طبقه یا فضا در نظر گرفته شود و برای تعداد استفاده کنندگان از راه خروج، مناسب و کافی باشد.
فصل هفتم در باب الزامات واکنش در برابر آتش برای مصالح، نازک کاری های داخلی و نما است. برای جلوگیری از گسترش حریق در ساختمان، مصالح نازک کاری و نما باید مقررات این بخش فراهم گردد. نمای خارجی ساختمان باید در برابر پیشروی شعله های آتش بر روی آن، متناسب با ارتفاع، کاربری و فاصله ساختمان با مرزهای مالکیت مجاور مقاومت نماید.
در فصل هشتم به مقاومت در برابر آتش پرداخته شده است. هدف این فصل ارائه الزامات لازم برای مقاومت در برابر آتش است، به گونه ای که از گسترش آتش سوزی از محل وقوع به فضاهای مجاور و یا از یک ساختمان به ساختمان های مجاور جلوگیری شده و نیز پایداری اجزای ساختمان در برابر آتش بر حسب نیاز تا یک زمان معین و منطقی حفظ شود.
فصل نهم مرتبط یا سیستم های اطفاء حریق و کنترل دود است. ضوابط مربوط به خاموش کننده های دستی، سیستم های خودکار اطفای حریق همچون شبکه های بارنده خودکار (اسپرینکلرها)، دوربندهای پلکان و فشار مثبت پلکان و شفت آسانسور در این فصل قرار دارد.
فصل دهم و فصل یازدهم به ترتیب مربوط به ضوابط اختصاصی ساختمان های بلند مرتبه و فضاها و ساختمان های خاص است.
فصل دوازدهم مربوط به ضوابط اختصاصی دسترسی نیروهای آتش نشانی است. به عنوان مثال حداقل مقادیر لازم معابر شهری و ارتفاع ساختمان برای دسترسی خودروهای آتش نشانی بر اساس جدول زیر است.
| ارتفاع ساختمان | حداقل عرض لازم معبر (متر) | حداکثر حاشیه معبر تا ساختمان (متر) | |
| گروه 1 | 15 متر و کمتر | 6 | 12.5 |
| گروه 1 | بیش از 15 متر و تا 25 متر | 8 | 12.5 |
| گروه 2 | بیش از 25 و تا 35 متر | 10 | 14.5 |
| گروه 2 | بیشتر از 35 متر | 12 | 14.5 |
مبحث سوم از مباحث مهم کتب مقررات ملی ساختمان است و توجه به آن در حفظ جان و مال انسان ها تاتیرگذار است. امید است با استفاده از این مبحث شاهد کاهش خسارات ناشی از حریق و حفظ سرمایه های ملی باشیم.
