مقررات موجود در مبحث 4 مقررات ملی ساختمان به منظور اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، آسایش و صرفه ی اقتصادی و تامین حداقل نیازهای ساکنان و کاربران با تعیین محدودیت ها، ابعاد حداقل فضاها، نورگیری، تهویه ی مناسب و … به عنوان ملاک عمل قرار می گیرد. اهداف این مبحث شامل موارد زیر است:
کارکرد مناسب و پایدار، بهداشت و سلامت، ایمنی در حین بهره برداری، حفظ انرژی و رعایت معیارهای ساختمان های سبز و پایدار، بکارگیری و ترویج ارزش های ایرانی در طراحی و ساخت بنا. به عناون مثال مشخصات کالبدی ساختمان باید متناسب با کاربری و نحوه ی بهره برداری از آن ها تعیین شود.
به این منظور باید انتظارت زیر فراهم گردد:
- رعایت حداقل ابعاد مناسب بر اساس نوع فعالیت
- تامین تعداد لازم و کافی از فضاهای اصلی و جانبی بر اساس تعداد استفاده کنندگان
- امکان دسترسی مناسب و ایمن به ساختمان
- تامین امنیت افراد استفاده کننده در طراحی، استقرار و همجواری ساختمان ها
- تامین تجهیزات و ویژگی های کالبدی ساختمان بر اساس نوع و نحوه بهره برداری از آن
در این مبحث به منظور تشخیص تفاوت کاربری ها، تصرف ها به انواع فضاهای مسکونی/اقامتی، آموزشی/فرهنگی، تجمعی، حرفه ای/اداری، مخاطره آمیز، درمانی/مراقبتی، صنعتی، کسبی/تجاری، انباری و متفرقه طبقه بندی می شوند.
دسته بندی دیگر برای گروه بندی ساختمان ها بر اساس تعداد طبقات طبق مقررات به شرح زیر است:
| آ | ساختمان های یک و دو طبقه | گروه 1: ساختمان های ردیفی و متصل |
| آ | ساختمان های یک و دو طبقه | گروه 2: ساختمان های مجزا و منفصل |
| آ | ساختمان های یک و دو طبقه | گروه 3: ساختمان های ترکیبی با الگوی حیاط مرکزی |
| ب | ساختمان های سه و چهار طبقه | گروه 4: ساختمان های ردیفی و متصل (دارای درز انقطاع الزامی) |
| ب | ساختمان های سه و چهار طبقه | گروه 5: ساختمان های مجزا و منفصل |
| پ | ساختمان های بیش از چهار طبقه تا 23 متر ارتفاع | گروه 6: ساختمان های ردیفی و متصل (دارای درز انقطاع الزامی) |
| پ | ساختمان های بیش از چهار طبقه تا 23 متر ارتفاع | گروه 7: ساختمان های مجزا و منفصل |
| ت | ساختمان های بلند | گروه 8: ساختمان های بیش از 23 متر ارتفاع |
در فصل چهارم این کتاب الزامات عمومی فضاها ذکر شده است که در جدول زیر به طور خلاصه برخی از استانداردها در فضای مسکونی ذکر می گردد.
| نام فضا | ابعاد حداقل (سانتی متر) |
| فضای ورودی ساختمان | عمق 140 و مساحت 2 مترمربع |
| راهرو قابل دسترس معلولین در مسیر خروج | 140 |
| راهرو در مسیر خروج غیر الزامی برای دسترسی معلولین | 110 |
| حداقل ارتفاع غیرسرگیر پله | 205 |
| فضای اقامت | مساحت 6.5 مترمربع، عرض 215، ارتفاع 240 |
| آشپزخانه | مساحت 5.5 مترمربع با قفسه، 2.75 مترمربع خارج از قفسه، ابعاد بین دیوارهای اصلی 180 |
| ارتفاع پارکینگ کوچک | 220 |
| ارتفاع پارکینگ متوسط | 240 |
| عرض مفید پله | 110 |
در فصل ششم به الزامات نورگیری و تهویه فضاها پرداخته شده است. هر فضایی که الزاما به نور طبیعی نیاز دارد، باید حداقل دارای یک یا چند در و پنجره ی شیشه ای یا سطوح نورگذر مشابه باشد که به طور مستقیم رو به معبر عمومی یا فضای باز قرار گیرد. طبق این مبحث حداکثر عمق نورگیری یک پنجره 7 متر می باشد و یک پنجره بسته به مساحت تا عمق 7 متر را پوشش می دهد. به عنوان مثال در فضای اقامت یک واحد مسکونی، اگر پنجره فاصله ای بیش از 4.5 متر از دیوار مقابل داشته باشد سطح شیشه پنجره باید حداقل یک هفتم مساحت کف باشد.
فصل هفتم مربوط به مقررات اختصاصی تصرف ها است. به عنوان مثال در تصرف های گروه (آ) شامل دوره های تحصیلی تا انتهای دبیرستان، حداقل پهنای آزاد و بدون مانع راهروهایی که در دسترس خروج قرار دارند با ظرفیت الزامی 100 نفر یا بیشتر در صورتی که فقط یک طرف آن کلاس باشد 240 سانتیمتر و اگر دو طرف کلاس باشد حداقل 330 سانتیمتر است.
در فصل نهم الزامات عمومی عناصر و جزئیات مهم ساختمان ذکر گردیده است. در این فصل به الزامات دیوارها، کف و سقف، نازک کاری، سقف های کاذب، بام های مسطح و شیبدار، سقف های نورگذر، درب و پنجره، جانپناه ها، عایق کاری رطوبتی، دودکش ها و … پرداخته شده است. به عنوان مثال در متن ذکر شده است در صورتی که پنجره در فضایی نصب شود که کف آن فضا در ارتفاع بیش از 70 سانتیمتر از زمین یا فضای مجاور ارتفاع داشته باشد، باید کف آن پنجره در ارتفاع حداقل 110 سانتیمتر احداث شده و یا دارای جان پناهی به ارتفاع حداقل 110 متر از کف فضا باشد.
مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان از کاربردی ترین مباحث ویژه معماران است و توجه و رعایت الزامات موجود در این مبحث به طور قطع، باعث افزایش کیفیت ساختمان سازی خواهد شد.
