مقدمه
فرآیندی که دانشجویان معماری طی میکنند شامل سال‌ها آموزش در رشته های مختلف فنی، هنری، تاریخ معماری و نرم افزار است، و پس از اتمام آموزش در محیط دانشگاهی پس ازسال ها کارآموزی میتوانند به صورت مستقل در این حوزه فعالیت کنند، درحالی که امروزه در کشور ما افرادی که بدون هیچ دانشی از این حوزه وصرفا با داشتن سرمایه مالی در حوزه ساخت وسازفعال هستند، فراوانند و بدون شک یکی از دلایل وضعیت آشفته معماری معاصر همین مسئله است. آنچه در این مقاله به آن پرداخته شده تایید فعالیت افراد غیر متخصص در این حوزه نیست. در این مقاله به دنبال پاسخی برای پرسشی هستیم که ذهن دانشجویان یا علاقه مندان به حوزه معماری را به خود مشغول کرده است، آیا می توان بدون مدرک رسمی در معماری موفق شد؟
معماری نیازمند تفکر خلاقانه و فنی است، معماری طیف وسیعی از رشته ها از جمله هنر، علم، تاریخ، جغرافیا و فلسفه را در بر می گیرد. موفقیت در معماری مستلزم تلاش سخت و مشتاقانه در ابتدا برای یادگیری و سپس برای آزمایش و یافتن روش هایی برای اجرای ایده های جدید است.افراد زیادی هستند که با پرداخت هزینه های زیاد به دنبال جمع آوری مدارک متعدد هرچند نامعتبر در این حوزه هستند.ممکن است تصور کنید تنها راهی که برای تبدیل شدن به یک معمار موفق وجود دارد، داشتن مدرک رسمی از دانشگاه های معتبر است اما معماران زیادی در جهان هستند که خودآموخته بودند و تحصیلات رسمی در معماری نداشتند.
فرانک لوید رایت، لوئیس سالیوان، لوکوربوزیه، میس ون در روهه، باکمینستر فولر و پیتر زومتور از جمله این افراد برجسته هستند.
در صورتی که فرد دانش،مهارت و تجربه لازم در این زمینه راداشته باشد، لزوما نداشتن مدرک به این معنا نیست که انجام یک طراحی خوب غیرممکن باشد، همان طور که معماران مشهوری که اسامی شان ذکر شد، توانستند آثار درخشانی طراحی کنند.
فرانک لوید رایت
مشهورترین فرد در این لیست، فرانک لوید رایت، معمار آمریکایی است.به رایت لقب «بزرگترین معمار آمریکایی» داده شد. او هیچ مدرک رسمی معماری نداشت، اما طراحی های درخشان او این مسئله را جبران می کرد. رایت پس از گذراندن یک سال در رشته ی مهندسی عمران در دانشگاه ویسکانسین در مدیسون به دلیل نا امیدی از سیستم آموزشی تصمیم گرفت از این رشته انصراف داده ومعماری را در دنیای واقعی و به صورت عملی دنبال کند. او در شیکاگو به عنوان دستیار معمار جوزف لایمن سیلزبی مشغول به کارشد، درهمین زمان در شرکت آدلر وسالیوان نیز مشغول به کار شد و 6 سال دراین شرکت کارآموزی کرد. رایت تا زمان مرگ منتقد سیستم آموزش رسمی بود؛ نقل قول معروفی در همین زمینه از رایت وجود دارد: ” نظام آموزشی همچنان بر آنچه که بوده است استوار است و آن چیزی را که در گذشته رخ داده به شما نشان می دهد و استنتاج برای مسائلی که قرار است اتفاق بیافتد را به خودتان واگذار می کند؛ نظام آموزشی موجود، نمی تواند راهکاری برای مسائل آینده ارائه دهد و نخواهد داد.”
رایت در اواخر دهه هشتاد خود دکترای افتخاری هنرهای زیبا دریافت کرد.
لوئیس سالیوان
سالیوان بعداز فارغ التحصیلی از دبیرستان در تنها مدرسه ی معماری آن دوران پذیرش گرفت. اما پس از یک سال از مدرسه انصراف داد و ترجیح داد معماری را از طریق کارآموزی دنبال کند. او یک دوره کارآموزی تحت نظر فرانک فورنس در فیلادلفیا و یک دوره دیگر تحت نظر ویلیام لوبارون جنی گذراند. سپس در مدرسه هنرهای زیبا پاریس ثبت نام کرد و پس از گذراندن یک سال در آنجا به شیکاگو بازگشت، بعد از گذراندن دوره های کوتاهی به عنوان نقشه کش در چندین دفتر معماری به دفتر معماری اَدلر پیوست. سالیوان نیز منتقد به نظام آموزشی معماری بود و دیدگاهش راجع به بی فایده بودن نظام آموزش معماری را مطرح کرد: به جای اینکه منجر به روشنی ذهن شود، به آن اجازه ی رشد نمی دهد و در عین حال بیشتر باعث می شود که ذهن به سمت تاریکی و کسلی سوق پیدا کند.
لوکوربوزیه
نام اصلی لوکوربوزیه؛ معمار، طراح، شهرساز، نویسنده و نقاش سوئیسی، شارل-ادوار ژانِره-گری بود، وی لقب لو کوربوزیه را که اسم پدربزرگ مادری اش بود به عنوان اسم مستعار خود انتخاب کرده بود. لوکوربوزیه در دفاتر اوگوست پِره در پاریس، ژوزف هوفمن در وین و پیتر بهرنس در برلین دوره های کارآموزی گذراند. لوکوربوزیه هیچ آموزش رسمی ندید و دانش خودآموز و پیشرفتش در حوزه معماری را مدیون سفر، خواندن کتاب های زیاد و تمرین و کار میدانست.
میس ون در روهه
دو عبارت معروف «کمتر بیشتر است»و «خداوند در جزییات است» نقل قول های مشهوری از ون در روهه هستند. ون در روهه پس ازمدتی که به عنوان یک بنا کارآموزی میکرد، در چند دفتر معماری برای ترسیم تزئینات و پس از آن در برلین به عنوان معمار مشغول به کار شد. وپس از 4 سال همکاری با پیتر بهرنس، دفتر شخصی خود را راه اندازی کرد. وی در آمریکا و بخصوص در مؤسسه فناوری ایلینوی آثار مهمی از خود بر جای گذاشت.
باکمینستر فولر
فولر معمار آمریکایی و مخترع گنبد ژئودزیک در معماری بود. او دوبار از دانشگاه هاروارد اخراج شد و از هیچ دانشگاهی فارغ التحصیل نشد ولی مفتخر به دریافت ۴۷ دکتری افتخاری شده بود. وی از منتقدان نظام آموزشی رسمی بود و این انتقاد نه فقط به محتوای آموزشی، بلکه به چگونگی آموزش دادن بود. نقل قول های معروفی از فولر در این زمینه وجود دارد:«هر کودکی یک نابغه به دنیا می‌آید اما به سرعت به وسیله عوامل انسانی و محیطی پیرامون خود نبوغش از بین می‌رود.»« هربار که به هاروارد بازمی گشتم بیشتر از اینکه وارد یک فضای آموزشی شوم، وارد دنیایی از دلهره های ویرانگر می شدم و این مشکل بزرگی بود.»
پیتر زومتور
پیتر زومتور معمار سوئیسی برنده جایزه پریتزکر بود. وی همانند پدرش،به مدت 4 سال به درحرفه کابینت سازی مشغول به کار شد. وی در رشته طراحی در مدرسه هنر و صنایع دستی، و سپس در موسسه پرات نیویورک در رشته ی طراحی صنعتی تحصیل کرد، بنابراین او مدرک معماری ندارد و به این مسئله افتخار می کند زیرا در مصاحبه ای با مجله نیویورک تایمز می گوید:
دانشگاه ها را باید مجبور کرد تا افرادی را نیز در زمینه های نجاری و خراطی و دباغی تربیت کنند. امروزه تمامی معماران می خواهند هنرمند یا پروفسور بشوند. من خوشبخت بودم که تحصیلات خودم را داشته ام. زیرا به ویژه در ایالات متحده آمریکا، شما ارتباطتان را با کسب و کار واقعی ساخت و ساز، از دست می دهید.
