معمار دوناتو برامانته (1444-1514)

دوناتو برامانته (دوناتو دی آنجلو) به عنوان یکی از بزرگترین معماران رنسانس ایتالیا شناخته می شود. او بین معاصرانش به عنوان کسی که اصول واقعی معماری باستانی را بازیابی کرده، معروف بود و امروزه به عنوان بنیانگذار سبک معماری رنسانس عالی شناخته می شود.

هنرمندانی مانند برامانته، میکل آنژ (1475-1564)، و رافائل (1483-1520)، تحت حمایت پاپ ژولیوس دوم (1313-1503)، عظمت هنری که رم به عنوان وارث امپراتوری روم و همچنین مرکز جهان مسیحیت، لیاقتش را داشت، از نو بنا کردند. طراحی مجدد کلیسای سنت پیتر توسط برامانته با شعار “گنبد پانتئون بر فراز طاق های معبد صلح” به سمبلی برای میراث شهر تبدیل شد.

با اینکه او بیشتر زندگی خود را وقف نقاشی هنرهای زیبا کرده بود، اما در عین حال، خالق و بزرگترین نماینده معماری رنسانس چینکوچنتو (قرن شانزدهم میلادی، دوره رنسانس ادبی و هنری ایتالیا) نیز بود، بنابراین نقش مهمی در فرهنگ و هنر دوره رنسانس داشت.

توجه: برای اطلاعات بیشتر در مورد معماری رنسانس فلورانس، نگاه کنید به: کلیسای جامع فلورانس، برونلسکی و رنسانس (1420-36).

اگرچه تقریباً هیچ اطلاعاتی از سال های اولیه زندگی او در دست نیست، اما احتمالا برامانته عنوان یک نقاش در اوربینو (شهری تاریخی در ناحیه مارکه ایتالیا، در جنوب غربی پزارو )، نزدیک زادگاهش، آموزش دیده است. در دربار فدریکو دا مونته فلترو، او می توانست با لئون باتیستا آلبرتی (72-1404)، پیرو دلا فرانچسکا (92-1420)، و از همه تاثیر گذارتر، فرانچسکو دی جورجیو، معاشرت کند و همچنین به کتاب در باب معماری ویترویوس نیز دسترسی پیدا کرد. اولین اثر شاخص او، نقاشی نمای کاخ دل پودستا، برگامو (1477)، نشان دهنده علاقه اش به معماری و همچنین ایجاد توهم پرسپکتیو است.

المان های بسیاری که حکاکی امضا داری را که قرار بود درسال 1481 در ساختمان‌های او در میلان، جایی که او در آن زمان زندگی می‌کرد، دیده شود، شامل میشد، مانند لئوناردو، جذب لودوویکو ایل مورو شد. طراح های معماری لئوناردو، کلیساهای اولیه مسیحیت در میلان و هارمونی منطقی ساختمان‌ها در اوربینو، تاثیرات اساسی بر معماری برامانته داشتند. تاثیر کلیساهای مانتوایی (مانتوا: شهری در ایتالیا) آلبرتی در اولین کلیسای برامانته، سانتا ماریا پرسو سان ساترو، کاملا بارتاب پیدا کرده.

این ساختمان در طول کار او، از محراب مستطیل شکل ساده به یک باسیلیکا به شکل صلیب لاتین با شبستان اصلی و راهرو جانبی تبدیل شد. محدودیت‌های سایت، او را مجبور کرد تا با استفاده از مهارت‌های پرسپکتیو در نقاشی، بخش کر را به یک پرده پشتی ترومپ لوئیل (فریب چشم،تکنیکی در نقاشی که اشیا در آن بسیار واقعی و با پرسپکتیو طراحی می شوند.) محدود کند. فضای سنگین و مونومنتال شبستان، با سیستم طاق و ستون حجیم و طاق گهواره ای های فرازبندی شده، مدیون کلیسای سانتا آندریا آلبرتی است.

لودوویکو اسفورزا، درخواست ساخت  محراب (تریبون، محل خطابه) سانتا ماریا دل گرازی را به عنوان یک آرامگاه عظیم خانوادگی، داد. پلان آن مانند نسخه ای غول پیکری از زیارتگاه قدیمی اثر برونلسکی است که در سه طرف آن، سه محراب نیم دایره ای اضافه شده. مفصل بندی بی پیرایه فضاهای عظیم، ازآثار رومی متعالی برامانته خبر می دهد.

دیگر کارهای میلانی او در سنت امبروجیو بود: شامل ایوان زیبای کورنتینی کانونیکا (1492)، با ستون های عجیب تنه درخت گون در گوشه ها، و صومعه دوریک (8-1497)، که داستان بالای آن دانش دست اولی از نمونه های معماری روم باستان و معماری یونانی را به نمایش میگذارد. در سال 1488 با او نیز همانند لئوناردو و فرانچسکو دی جورجیو، در مورد بازسازی کلیسای دومو در پاویا مشورت شد. در ویگوانو (1492) او میدان مرکزی شهر را طراحی کرد که اضلاع طاقدار آن با نقاشی‌های دیواری توهم‌گرایانه (ایلوژنیست) نقاشی شده بود.

اشغال شهر میلان توسط فرانسه در سال 1499، برامانته را مجبور به نقل مکان به رم کرد. او، که توسط اطرافیان الکساندر ششم انتخاب شد، ابتدا صومعه سانتا ماریا دلا پیس را طراحی کرد. که نسبت به ایوان های صومعه سنت آمبرجیو که آنتیک تر است، بیشتر ویژگی های خطی دلپذیر اربینو را حفظ کرده. کارهای او برای تمپیتو در سنت پیدرو در مونتوریو ادامه پیداکرد. با وجود کتیبه ای که تاریخ 1502 را نشان میدهد، طراحی استادانه این کلیسای گرد کوچک احتمالا بعد از این تاریخ بوده است.

اولین ساختمان رنسانس که به درستی از اصول کامل دویک استفاده کرد، که هم از معابد ستون دار دوران باستان و هم از طرح های معماری فرانچسکو دی جورجیو الهام گرفت. “خانه رافائل” برامانته (پالاسو کاپرینی، اکنون ویران شده) احتمالاً متعلق به قبل از 1505 است. ساخته شدن آن در خیابان جدید منتهی به واتیکان ، الگویی عالی برای کاخ های کوچک مورد نیاز بوروکراسی در حال گسترش پاپ بود. توالی طبقه همکف سنگی آن با مغازه‌ها و قوانین کلاسیک به کار رفته در طبقه اول، همچنین استفاده نوآورانه آن از آجرهای با پوشش گچ‌بری، معماری منطقه را تا قرن بیستم تحت تأثیر قرار داد.

برامانته قرار بود معمار برنامه پاپ ژولیوس دوم برای بازسازی رم شود. این کار از واتیکان آغاز شد، جایی که او کاخ و ویلا بلودره را با مجموعه ای از حیاط های صعودی که توسط راهروهای طاقدار احاطه شده بودند، به هم متصل کرد. از آپارتمان‌های پاپ، چشم‌انداز پرسپکتیو داری (اکنون توسط یک جبهه کتابخانه قطع شده است) از میان رمپ‌ها و فواره‌ها تا گفتارگاه ها (اکسدرا: محل سرپوشیده یا باز دارای صندلی که دریونان باستان در آن به صحبت و کنکاش می پرداختند) در بالاترین سطح می‌گذرد.

نمادگرایی کورتیل دل بلودره (1507) حال و هوای ویلا و تئاتر رومی را ترکیب کرد، در حالی که محوریت آن مجموعه معبد باستانی در فلسطین را به یاد می آورد. نگاه کنید به: موزه های واتیکان. همچنین: اتاق های رافائل (واتیکان). خوشبینانه ترین پروژه ژولیوس دوم ایجاد کلیسای جدید سنت پیتر برای جایگزینی ساختمان قدیمی کنستانتینی بود. نشانه های بنیانی و “طرح های دستی (پوستی)” برامانته ایده هایی از اولین پروژه اجرا نشده را ارائه می دهد: یک صلیب یونانی بزرگ با چهار صلیب فرعی و برج های گوشه ای، که طرح های متمرکز کلیسای لئوناردو را به یاد می آورد.

قرار بود گنبد تک پوسته از نوع پانتئون، بر روی چهار پایه بزرگ منفرد، با طراحی خلاقانه و تأثیرگذار، قرار گیرد. کار بر روی این پایه ها آغاز شد و با مرگ برامانته در سال 1514 روی آن ها طاق هایی با آرک های متقاطع ساخته شد و بخش کر بر روی فونداسیون قرن پانزدهمی، برای نیکلاس پنجم، ساخته شد. نظم ستونی عظیم – دوریک در بیرون، کورینتی در داخل – یکپارچگی عمودی ایجاد کرد.

برنامه طراحی شهری برای رم جدید از واتیکان فراتر رفت. برامانته یک خیابان جدید به نام ویا جولیا در آن سوی رودخانه در شهر قدیمی ساخت، که در محدوده قصر عظیم عدالت (جاستیس) بود و فقط پایه سنگی آن اجرا شده بود. کلیسای سنت سلسو (اکنون ویران شده)، نسخه کوچکی از طرح اولیه سنت پیتر، (در سال 1509) در خیابان جدید دیگری به نام ویا دی بانچی آغاز شد. خطابه (تریبون) سانتا ماریا دل پوپولو (9-1507) نسبتاً بدون تغییر باقی مانده است.

در اینجا برامانته یک نمازخانه (چاپل) تدفین و یک بخش کر را به کلیسای موجود اضافه کرد. طاق گهواره ای دارای فرورفتگی و دیواره ساده شده بخش محراب (اپس) نسخه ای از بخش کر تخریب شده سنت پیتر است، و نمازخانه آرامگاه مربعی، با پنجره های به اصطلاح “سرلیانا” که توسط برامانته ابداع شده، روشن می شود. همانطور که هنر نویس و معمار بزرگ جورجیو وازاری (74-1511) متوجه شد، جاه طلبی ژولیوس دوم برای تحقق نبوغ معماری برامانت ضروری بود. شور و شوق مشترک آنها برای تخریب و بازسازی باعث شد به معمار لقب “برامانته ویرانگر”  را اختصاص دهند.  و در یک طنز معاصر آمده که برامانته مرده با سنت پیتر در مورد طرح توسعه بهشت صحبت می کنند.