مبحث سوم مقررات ملی ساختمان با عنوان “حفاظت ساختمانها در مقابل حریق“، سومین کتاب از مباحث 22گانه مقررات ملی است که از منابع آزمون نظام مهندسی به شمار میرود. در این مبحث، کلیات آشنایی با حفاظت ساختمانها در برابر حریق و همچنین دستورالعملها و ضوابط اجرایی اعم از راههای خروجی، پارگینکها، طبقات، راهروها، آسانسورها و… را مورد بحث قرار داده است.
شاید بتوان گفت مهمترین موضوع مبحث سوم، تقسیمبندی تصرفهای ساختمانی در فصل دوم است که جمعبندی آن در جدول 3-2-6 آمده است:
یکی از بخشهای مهم در آزمونها، دستهبندی انواع ساختارها در صفحه 35 است:
تمام ساختمانهاي در دست ساخت يا ساختمانهاي موجود در حال تغيير (افزايش ارتفاع يا تغيير تصرف)، بايد در يكي از این پنج نوع ساختار دسته بندي شوند.
دو تفاوت اصلي انواع ساختارها با يكديگر در قابليت نسوختن مصالح تشكيلدهنده و حداقل درجه مقاومت اجزاي آنها در برابر آتش است.
برخي از ساختارها دارای دو زیرگروه (الف) و (ب) هستند، كه گروه (الف) نسبت به گروه (ب) داراي درجه مقاومت بالاتري در برابر آتش است. حداقل نوع ساختار قابل قبول براي يك ساختمان بستگي به نوع تصرف و ابعاد آن دارد.
ساختارهای نوع 1 و 2 (غیر قابل سوختن)
ساختارهايي هستند كه اجزاي ساختماني فهرست شده در آنها طبق روش آزمون استاندارد ايران از مصالح نوع غير قابل سوختن باشد. اجزاي ساختماني ساختار نوع 1 نسبت به نوع 2 داراي درجه مقاومت بالاتري در برابر آتش است.
ساختار نوع 3 (ساختار با ديوار خارجي غير قابل سوختن)
ساختاري است كه در آن ديوارهاي خارجي طبق روش آزمون استاندارد ايران از مصالح غير قابل سوختن باشد. ساير اجزاي ساختماني اين نوع ساختار ميتواند از هر نوع مصالح ساختماني مطابق با استانداردها و مقررات ملي موجود در كشور ساخته شود.
ساختار نوع 4 (ساختمان چوبي سنگين با ديوار خارجي غير قابل سوختن)
ساختاري است كه در آن ديوارهاي خارجي طبق روش آزمون استاندارد ايران از مصالح غير قابل سوختن و ساير اجزاي ساختمان از جنس چوب يك تكه يا چندلا و بدون فضاهاي پنهان ساختاري (مانند سقف هاي كاذب) باشند.
ساختار نوع 5 (ساختار با اجزاي قابل سوختن)
ساختاري است كه در آن اجزاي سازهاي و غيرسازهاي از جنس هر نوع مصالح مطابق با استانداردها و مقررات ملي باشد. مصالح قابل سوختن نيز ميتواند با رعايت ضوابط مربوط، در اين ساختار بكار برده شود.
یکی دیگر از بخشهای مهم و پرتکرار در آزمونها، آسانسور دسترسی آتشنشانی در صفحه 189 است:
3-10-6 آسانسور دسترسی آتشنشانی
براي ساختمانهاي با ارتفاع بيش از 40 متر از تراز متوسط زمين بايد حداقل دو آسانسور مناسب براي دسترسي نيروهاي آتشنشاني فراهم گردد.
براي آسانسورهاي دسترس آتشنشاني، بايد علاوه بر شرايط محافظت آسانسورها در برابر آتش كه در ساير فصول اين مبحث آمده است، شرايط زير نيز تأمين شود:
- هر آسانسور دسترسي آتش نشاني بايد به طور مستقل در يك شفت محافظت شده قرار داشته باشد؛
- آسانسور دسترسي آتش نشاني بايد به تمام طبقات دسترسي داشته باشد؛
- اين آسانسورها بايد به يك لابي باز شوند. لابي اين آسانسورها بايد حداقل يك ساعت و درب آن داراي حداقل 45 دقيقه مقاومت در برابر آتش باشد و به شفت محافظت شده يكي از پلكانها خروج دسترسي مستقيم داشته باشد. مساحت لابي بايد حداقل 14 مترمربع و عرض آن حداقل 2/45 متر باشد؛ آسانسورها بايد داراي ظرفيت حداقل 13 نفر (1000 كيلوگرم) بوده، حداقل يكي از آنها داراي قابليت حمل برانكارد مطابق مبحث پانزدهم باشد؛
- آسانسور بايد داراي كليد آتش نشان باشد؛
- نيروي برق اضطراري بايد براي موارد زير تأمين شود:
- تأسيسات آسانسور
- روشنايي شفت آسانسور
- تأسيسات خنك كننده و تهويه اتاق تأسيسات آسانسور
- تأسيسات كنترل خنکكننده آسانسور
- تمامي كابلها و سيمهايي كه در خارج از شفت آسانسور و اتاق آسانسور قرار ميگيرند و نيروي برق عادي و اضطراري را براي كنترل سيگنالها، ارتباطات با اتاق آسانسور، روشنايي، گرمايش، هواسازي، تهويه و سيستم كشف حريق براي آسانسورهاي آتش نشان فراهم ميكنند يا بايد توسط ساختاري با حداقل 90 دقيقه مقاومت در برابر آتش محافظت شوند يا داراي حداقل 90 دقيقه مقاومت در برابر آتش باشند؛
- از عدم نفوذ آب ناشي از سيستم اسپرينكلر ساير فضاها يا ساير دلايل به فضاي شفت آسانسور دسترسي آتشنشاني با روشهاي مناسب اطمينان حاصل گردد؛
- تمامي ارتفاع شفت اين آسانسورها بايد در زماني كه عمليات امداد و نجات در جريان است داراي حداقل 11 لوكس روشنايي باشند؛
چند صفحه مهم مبحث سوم
- صفحه 60 تا 62: ضوابط طراحی (سیستمهای کشف و اعلام حریق)
- صفحه 76: پلکان و شیبراه خارجی
- صفحه 80: مساحت کف فضای پناه گرفتن
- صفحه 91: پلکان (راه خروج)
- صفحه 94: شیبراهها
- صفحه 112: ضوابط اختصاصی راههای خروج در تصرفهای مسکونی
- صفحه 127: راهروهای الزامی در تصرفهای تجمعی
جداول مهم مبحث سوم
- صفحه 32، جدول 3-2-6: راهنمای حروف اختصاری تصرفها
- صفحه 38، جدول 3-3-2-ب: الزامات درجه مقاومت دیوارهای خارجی در برابر آتش…
- صفحه 42، جدول 3-4-2: مقادیر مجاز ارتفاع و مساحت ساختمان از نظر ایمنی در برابر آتش
- صفحه 69، جدول 3-6-3-2-1: طول مسیر پیمایش، بنبستها و مسیر مشترک پیمایش
- صفحه 78، جدول 3-6-3-3-17: حداقل تعداد لازم خروج بر حسب بار تصرف طبقه
- صفحه 78، جدول 3-6-3-3-18: ساختمانهای غیرمسکونی مجاز برای داشتن تنها یک خروج
- صفحه 99، جدول 3-6-5-1: سرانه تصرف در بناهای مختلف (بر حسب مترمربع به ازای هر نفر)
- صفحه 102، جدول 3-6-6-1: پهنای راه خروج به ازای هر متصرف
بعضی از کلمات کلیدی مبحث سوم که در سوالات مطرح میشوند، عبارتند از:
- تصرف
- سیستم اعلام حریق
- ساختار غیرقابل سوختن
- ساختمان چوبی سنگین
- دسترس خروج
- راه خروج
- دوربند
- شبکه بارنده خودکار
- طول مسیر پیمایش
- طول کریدور
- فضای پناه گرفتن
- درِ خودبستهشو
- درِ خودکار بستهشو
