نکات مهم مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان

مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1401) با عنوان “لوله‌کشی گاز طبیعی“، هفدهمین کتاب از مباحث 22گانه مقررات ملی است که از منابع آزمون نظام مهندسی به شمار می‌رود.
این مبحث، الزامات طراحی و اجرای سامانه گاز طبیعی ساختمان ها را با هدف تأمین ایمنی، بهداشت، آسایش، بهره دهی مناسب و صرفه اقتصادی بهره برداران بیان می کند.

تغییرات عمده این ویرایش نسبت به ویرایش قبلی به شرح زیر است:

• تعريف گروه بندي ساختمان ها
• تعريف مراجع ذيصلاح
• اضافه شدن فصل تأمين هواي احتراق دستگاه هاي گازسوز

این مبحث به دو بخش اصلی تقسیم می شود:
بخش اول: لوله کشی گاز طبیعی با فشار یک چهارم پوند بر اینچ مربع
الف) حداکثر فشار کاری 176 میلی متر ستون آب (یک چهارم پوند بر اینچ مربع)
ب) حداکثر مصرف گاز 100 مترمکعب در ساعت.
پ) حداکثر قطر لوله 100 میلی متر (4 اینچ).
بخش دوم: لوله کشی گاز طبیعی با فشار 2 الی 60 پوند بر اینچ مربع
الف) فشار کار 2 الی 60 پوند بر اینچ مربع
ب) مصرف گاز بالاتر از 100 مترمکعب در ساعت تا حداکثر 5000 مترمکعب در ساعت

تعاریف (صفحه 5 تا 19)

مشترك جزء: مشترکی است که فشار گاز مورد تقاضای وی یک چهارم پوند بر اینچ مربع و مقدار مصرف گاز وی حداکثر برابر با 100 مترمکعب در ساعت باشد.
مشترك عمده: مشترکی است که فشار گاز مورد تقاضای وی بیش از یک چهارم پوند بر اینچ مربع یا مقدار مصرف گاز وی بیش از 100 مترمکعب در ساعت باشد.
لوله اصلی: قسمتی از لوله کشی گاز ساختمان، حدفاصل بین شیر اصلی تا اولین انشعاب است.
لوله جانشین کنتور: قطعه لوله ای است که هنگام اجرای لوله کشی گاز در محلی که باید کنتور قرار گیرد به صورت موقت نصب می شود و طول و قطر آن متناسب با ظرفیت کنتور است و در صورت نیاز باید از شرکت گاز استعلام شود.
لوله رابط دودكش: قطعه یا قطعاتی که دهانه خروجی محصولات احتراق دستگاه گازسوز را به دودکش متصل کرده و محصولات احتراق را از خروجی محفظه احتراق دستگاه گازسوز به سمت دودکش هدایت می کند.
لوله کشی رابط: قسمتی از لوله کشی گاز حد فاصل بین خروجی رگولاتور تا ورودی کنتور گاز است.
معبر دودکش: سازه ای که از مصالح بنایی یا فلزی به صورت داکت یا کانال و در امتداد قائم ساخته می شود و داخل آن یک یا چند دودکش قرار می گیرد.
نرخ نفوذ هوا: مقدار نفوذ هوا بر حسب واحد حجم در واحد زمان است که به عوامل متعددی از جمله مشخصات فیزیکی ساختمان، سرعت وزش باد و دما بستگی دارد و به دلیل متغیر بودن برخی از عوامل در زمان‌های مختلف، نرخ نفوذ هوا نیز متغیر می باشد.

گروه بندی ساختمان ها (صفحه 1 تا 25):

2-3-17 ساختمان های مسكونی (م)
1- ساختمان های ویلایی مسکونی: ساختمان هایی هستند که دارای یک واحد مسکونی با حیاط اختصاصی بوده و به طور معمول در یک یا دو طبقه ساخته می شوند.
2- ساختمان های آپارتمانی مسکونی:
الف) ساختمان های آپارتمانی مسکونی کوچک، از 2 تا 10 واحد آپارتمانی مسکونی.
ب) ساختمان های آپارتمانی مسکونی متوسط، از 11 تا 30 واحد آپارتمانی مسکونی.
پ) ساختمان های آپارتمانی مسکونی بزرگ، از 31 واحد آپارتمانی مسکونی و بیش از آن.

3-3-17 ساختمان های عمومی
1- ساختمان های آپارتمانی عمومی
الف) ساختمان های آپارتمانی عمومی کوچک، از 2 تا 10 واحد آپارتمانی عمومی.
ب) ساختمان های آپارتمانی عمومی متوسط، از 11 تا 30 واحد آپارتمانی عمومی.
پ) ساختمان های آپارتمانی عمومی بزرگ، از 31 واحد آپارتمانی عمومی و بیش از آن.
2- براساس فعالیت
الف) ساختمان های محل تجمع (ت)
ب) ساختمان های آموزشی و فرهنگی (آ)
پ) ساختمان های محل پذیرایی و اقامت موقت (ت-1)
ت) ساختمان های حرفه ای/ اداری (ح)
ث) تصرف کسبی و تجاری (ک)
ج) تصرف درمانی و مراقبتی (د)
ح) تصرف های انباری (ن)

4-3-17 ساختمان های خاص
الف) ساختمان هایی که قابل استفاده بودن آنها پس از وقوع زلزله اهمیت خاص دارد.
ب) ساختمان ها و تأسیساتی که خرابی آن ها موجب انتشار گسترده مواد سمی و مضر می شوند.
پ) ساختمان هایی که خرابی آنها سبب از دست رفتن ثروت ملی می گردد.
ت) ساختمان ها و تأسیسات صنعتی که خرابی آنها موجب آلودگی محیط زیست یا آتش سوزی وسیع می شود.
ث) ساختمان های مراکز بحران که برای مواقع اضطراری، مانند زلزله، سیل و … احداث شده است.

5-3-17 ساختمان های تلفیقی
ساختمان هایی که بخشی از آنها مسکونی و بخشی دیگر عمومی می باشند.

ممنوعیت نصب وسایل گازسوز گرمایشی (صفحه 28):

1- اتاق ها، سالن ها، دفاتر، کلاس ها در تمامی ساختمان های عمومی و خاص
2- تمامی فضاهای داخلی و وابسته در مهدکودک ها، کودکستان ها، خانه سالمندان و محل نگهداری معلولین جسمی و روانی.
3- فضاهای وابسته و جانبی در محل های تجمع، مانند دفاتر کار مسؤولین، اتاق پروژکتور نمایش فیلم و بوفه در سینماها و محل های مشابه.
4- دفاتر کار، بایگانی، بوفه ها و غذاخوری ها، آزمایشگاه، اتاق های نگهبانی و آسایشگاه های نگهبان ها، مهمانسراها در دانشگاه ها و مدارس.
5- انبارهای محل نگهداری مواد قابل اشتعال، فروشگاه ها و کارگاه های محل کار با مواد قابل اشتعال، کارگاه های رنگ، کارگاه های نجاری، خشک‌شویی ها و محل های مشابه.
6- انبارهای محل نگهداری دارو و مواد شیمیایی، رختشویخانه ها، انبارهای البسه و ملحفه در بیمارستان ها، هتل ها، خوابگاه ها و محل های مشابه.

ابعاد کانال (صفحه 148):

ابعاد کانال باید به شرح ذیل باشد:
عرض کانال (قطر خارجی لوله + 40 سانتیمتر) و حداقل عمق کانال (قطر خارجی لوله + 100 سانتیمتر) می باشد.

صفحات مهم مبحث هفدهم:

• صفحه 28، ممنوعیت نصب وسایل گازسوز گرمایشی
• صفحه 44، کنتور و محل نصب آن
• صفحه 55، مواد عایق کاری – لوله های مسی – شیلنگ های فلزی خرطومی / لاستیکی
• صفحه 92 تا 94، دودکش با مکش طبیعی – دودکش با جریان مکانیکی
• صفحه 103 و 104، دودکش مشترک
• صفحه 115، آزمایش نشت
• صفحه 146، خم کاری لوله های فولادی

جداول مهم مبحث هفدهم:

• صفحه 29، حداقل فواصل موردنیاز نصب وسایل گازسوز
• صفحه 47، محل نصب شیر مصرف برخی دستگاه های گازسوز متداول
• صفحه 63، حداثر فاصله اتکای لوله های فولادی
• صفحه 66 و 67، لوله کشی توکار
• صفحه 215، حریم خطوط لوله گاز در مجاورت و تقاطع با تأسیسات

بعضی از کلمات کلیدی مبحث هفدهم که در سوالات مطرح می‌شوند، عبارتند از:

• رگولاتور
• هوای احتراق – محفظه احتراق
• دودکش / دودکش مشترک
• لوله کشی دفنی
• اتصالات دنده ای / جوشی
• نوارپیچی (عایق کاری)
• ساختمان تلفیقی
• مشترک جزء / مشترک عمده
• شمعک
• لوله جانشین کنتور
• معبر دودکش (داکت / کانال)
• لوله رابط دودکش
• جوش الکتروفیوژن (در لوله های پلی اتیلن)