مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1396) با عنوان “علائم و تابلوها“، بیستمین کتاب از مباحث 23گانه مقررات ملی است که از منابع آزمون نظام مهندسی به شمار میرود.
هدف كلي از تدوين اين مقررات، نصب و استفاده از تابلوها و علائم به منظور تأمين سلامت و بهداشت، ايمني، آسايش و صرفهجویي در منابع است.
تعاریف
تابلو: ابزاري براي پيامرساني تصويري است. ممكن است داراي سازه يا فاقد آن بوده، به ساختمان يا ديوار الصاق شود يا روي زمين، نرده و امثال آن قرار گيرد.
علائم: پيامهائي كه با استفاده از رنگ، نوشتار، تصوير، نور، گفتار، صوت و حركت، پيامي را براي آگاهي به مخاطب منتقل ميكنند.
علائم ايمني: علائمي كه توسط تابلو، رنگ، علامت نوراني (روشنايي) يا علائم صوتي، ارتباط كلامي يا علائم ناشي از حركت دست، توصيهها و اطلاعاتي درباره ايمني عمومي و بهداشت كار را انتقال ميدهند و شامل علائم تصويري، علائم نوراني، علائم نوري، علائم صوتي، علائم كلامي و علائم ايمني با حركات دست ميگردند.
علائم تصويري: علائمي ديداري كه با تركيبي از شكل، رنگ، نوشته، سمبل و نشانه تصويري حاوي پيام مشخصي براي مخاطبين هستند.
علائم تصويري (از جهت كاربرد)
علائم تصويري ايمني در ساختمانها و كارگاهها: علائمي كه داراي پيامهاي منعكننده كار خطرزا يا هشدار وجود خطري يا الزام به انجام كاري يا راههاي گريز از خطر يا كمكهاي اوليه، با نشانه تصويري و رنگهاي خاص باشد و شامل انواع زير است:
1) علائم تصويري بازدارنده: منعكننده كاري است كه احتمال خطر را افزايش ميدهد يا آن را به وجود ميآورد.
خصوصیات اصلی:
الف) دایرهای شکل
ب) نشانه تصويري به رنگ سياه روي زمينه سفيد با حاشيه دايره و خط مورب به رنگ قرمز (از چپ به راست كه قسمت قرمز رنگ حداقل 35 % سطح علامت را بپوشاند).
2) علائم تصويري هشدار دهنده: علائمي كه احتمال بروز خطر را هشدار داده و لزوم احتياط در انجام كار را بيان ميكند.
خصوصیات اصلی:
الف) مثلثي شكل
ب) نشانه تصويري به رنگ سياه روي زمينه زرد با حاشيه سياه (قسمت زرد رنگ حداقل %50 سطح علامت را بپوشاند).
3) علائم تصويري الزام کننده: علائمي كه احتمال بروز خطر را هشدار داده و لزوم احتياط در انجام كار را بيان ميكند.
خصوصیات اصلی:
الف) دايرهاي شكل
ب) نشانه تصويري سفيد رنگ روي زمينه آبي (قسمت آب ي رنگ حداقل 50 % سطح علامت را بپوشاند).
4) علائم تصويري مربوط به خروج اضطراري و كمك هاي اوليه: علائمي كه اطلاعاتي را راجع به امكانات نجات و امداد مثل مسير خروج، مسير امدادرساني، فضاي پناه، كمكهاي اوليه و نظاير آن ارائه ميكنند.
خصوصيات اصلي:
الف) مربع يا مستطيل شكل
ب) نشانه تصويري سفيد رنگ روي زمينه سبز
5) علائم تصويري مربوط به وجود تجهيزات آتش نشاني: علائمي كه اطلاعاتي را راجع به امكانات و تجهيزات آتشنشاني ارائه ميكنند.
خصوصيات اصلي:
الف) مربع يا مستطيل شكل
ب) نشانه تصويري سفيد رنگ روي زمينه قرمز (قسمت قرمز رنگ حداقل 50 % سطح علامت را بپوشاند).
6) علائم مربوط به مكانهاي ايمن براي افراد ناتوان جسمي- حركتي: علائمي كه اطلاعاتي در مورد امكانات و تجهيزات مرتبط با ايمني ناتوانان جسمي – حركتي در بناهاي مناسبسازي شده و فضاي پناه آنان ارائه ميكنند.
خصوصيات اصلي:
الف) مربع يا مستطيل شكل
ب) نشانه تصويري سفيد رنگ روي زمينه آبي (قسمت آبي رنگ حداقل 50 % سطح علامت را بپوشاند).
علائم ايمني اضطراري با نصب در بيرون ساختمان ها و كارگاه هاي حاوي مخازن سيالات (صفحه 59)
در این علائم 4 نوع هشدار بیان میشود:
1- هشدار آتشسوزی
2- هشدار بهداشتی
3- هشدار ناپایداری مواد
4- هشدارهای خاص دیگر
صفحات مهم مبحث بیستم
- صفحه 15 تا 17، علائم ایمنی با حرکات دست
- صفحه 23، محدوده نصب علائم تصويري و تابلوها
- صفحه 28 تا 30، ضوابط كلي استفاده از علائم ايمني تصويري و تابلوها
- صفحه 30 و 31، ضوابط كلي استفاده از علائم ايمني در برابر حريق
- صفحه 52 و 53، علامت هشدار ایمنی و عنوان پیام
- صفحه 59، علائم ايمني اضطراري با نصب در بيرون ساختمانها و كارگاههاي حاوي مخازن سيالات
- صفحه 68، پیشروی مجاز تابلوهاي واقع در معابر و محوطههاي بيروني در معابر
- صفحه 70، خط در تابلوهاي واقع در معابر و محوطههاي بيروني
جداول مهم مبحث بیستم
- صفحه 19 تا 22، جدول شماره 3، تابلوهاي الزامي براي نصب در تصرفهاي مختلف ساختمانها
- صفحه 30، جدول شماره 4، رنگهاي مورد استفاده در علائم ايمني در حريق
- صفحه 56، جدول شماره 5، حداقل ابعاد علامت و نوشته ايمني لوله ها
- صفحه 57، جدول شماره 6، جدول استاندارد رنگي ايمني لولهها
- صفحه 68، جدول شماره 10، حداقل ارتفاع حد زیرین تابلو و حداکثر پیشروی آن در معبر
بعضی از کلمات کلیدی مبحث بیستم که در سوالات مطرح میشوند، عبارتند از:
- علائم ایمنی در برابر حریق
- پیشروی تابلو
- تابلو مجاز
- علائم تصویری
- راهنمای واکنش اضطراری
- راهنمای تخلیه اضطراری
- تابلو انتظامی
- تابلو طره
- علائم صوتی – آژیر حریق
- تابلو معرف کاربری
