نماد لوتوس در معماری هند
این گیاه نمادین و مقدس میباشد و ریشه در عقاید قبر از ودایی دارد. لوتوس در غالب تمدنهای رودخانه ای نمادی قدسی بوده است، مانند مصر و بین النهرین. لوتوس ریشه در آب دارد و سر به آسمان. لوتوس همان فرمی است که در بودیسم و سایر مذاهب به هاله سر قدیسین تدبیر میشود و یا در نقش، شمسه در نقوش معماری اسلامی ظاهر میشود.
ماندالا چیست
ماندالا نمادی مهم در هنرهای تجسمی هند است، این نماد لفظی سانسکریت میباشد به معنای دایره کامل و همچنین مربع که آن هم درونگرا است. ماندالا در عرفان و مناسک مذهبی هندوها نقش مهمی دارد و دامنه آن تا تابودیسم، المائیسم و ذن نیز میرسد.
ماندالا می تواند دو بعدی باشد از نقش و رنگ و یا سه بعدی و تو پر مجسمه گونه که در آنجا تبدیل به معماری میشود.
بسیاری از معابد هند حتّی اگر دقیقاً یک ماندالای حجمی نباشد ولی طرحشان بر اساس ماندالا و حتّی مناسک طرح افکنی آنها به روشی مبتنی بر ماندالا است. قدیمی ترین ماندالا که برای مذبح معبد به کار رفته است، مجموعه ای از مربع هاست که به شکل یک شاهین است.
طراحی معبد بر اساس چنین اندیشه ای متکی به یک دانش قدسی نجومی، البته بر مبنای اساطیری آن است تا بتوانند نقشه هستی را ترسیم کنند، همچنین کنندگان این کار هم باید آدمهای مقدس باشند.بنابراین نقشه هستی که به نوعی یک نقشه کیهانی است؛
ماندالا را به عنوان یک کیهان نگاشت. خلاصه آنکه ماندالا از الگوهای کهن معماری هند به شمار میرود، الگویی که فرم و محتوا را
توامان نشانه رفته است.
در طرح افکنی معابد بر پایه ماندالا، محور معبد، تعیین جهت معبد و احداث معبد را تحت اثر خود قرار میدهد. ماندالا از دایره شروع میشود، و به مربع میرسد و زمانیکه شکل صلیب داخل مربع قرار میگیرد، آن را به شبکه ای از مربع ها تقسیم می کند. هرگاه این مربع ها به مربع های کوچکتر تقسیم شوند، انواع ماندالا به وجود می آید. مهمترین ماندالا درنزد هندوان، ماندالای واستو- پروت است.
