مقدمه سبک گوتیک شعله سان
سبک گوتیک شعله‌سان، سبک پر پتانسیلی بود که در طی سال‌های 1350 تا 1500 میلادی در فرانسه به عرصه حضور رسید که پس از آن با اَشکالی از معماری رنسانس همه جا را گرفت. مانند فرم‌های استفاده‌شده در کلیسای فلورانس و پلازای مدیسی‌ـ‌ریکاردی که از ایتالیا وارد شد.
این سبک از تحول سبک‌های قبلی معماری گوتیک ریونانت یا همان سبک تزئین‌شده انگلیسی‌ـ نوعی سبک پرتزئین گوتیک رایج در فرانسه‌ـ و معادل آن در معماری گوتیک انگلستان، سبک گوتیک عمودی یا همان گوتیک قائم، درحالی‌که هنر گوتیک آلمان با نام سوندِرگوتیک یا گوتیک خاص بود. نوع اسپانیایی سبک شعله‌سان در اسپانیا و پرتغال در قرن پانزدهم میلادی به‌کار گرفته شد. طراحی‌های معمارانه شعله‌سان بیشتر با تمرکز خاصش بر دکوراسیون و استفاده از نقوش با منحنی S مانند قابل تشخیص است.
ویژگی‌ها و شخصیت‌ها
مشخصه اساسی معماری گوتیک شعله‌سان، تزئین عناصر فنی و دکوراتیو است زیرا هیچ ابداع سازه‌ای مهمی نداشته‌است. نقش‌ونگار تزئینی و فرم بافته‌های تزئینی ـ مانند قسمت بالایی نمای غربی کلیسای جامع روُآن ساخته‌شده در سال 1370 میلادی ـ با الگوی منحنی‌های دوگانه و خطوط مواج شعله‌مانند به چشم می‌خورد. گوتیک شعله‌سان خطوط نیرو‌ها را در امتداد چارچوب‌ها رها میکند که اصولی جدید و کاملا خاص است‌ـ اصولی که تا بعد از آن هم در طراحی گوتیکی، جایگاه اصلی را داشت.
در طرح‌‌ها می‌توان به اشکال گیاهی یا اشکال مشابه، همراه با نقش و نگارهایی (موتیف‌هایی) طبیعت‌گرایانه بیرون‌کشیده‌شده از نسخه‌های خطی و مجسمه‌های تزئینی گوتیک آن دوران اشاره کرد.
زبان گوتیک شعله‌سان، موفق‌ترین بیان خود را در نمای بیرونی نمایاند، که در آن با آزادی فراوان خطوط پیچ‌وتاب‌دار، خطوط منحنی و نوک‌تیز، طاقچه‌های منحنی ( یک نیم‌گنبد است و عموما درون آن مجسمه‌ای قرار دارد)، درگاه‌‌های پرتزئین و غنی، دریچه‌ها و شیروانی‌های شیب‌دار و کروکت (اجزای دکوراتیو کوچکی روی ستون‌‌ها و لبه‌ها در معماری گوتیک) قرار دارد تا جلوه‌ای از حرکت پویا ایجاد شود که با توجه به نظر مخاطبان، هر جزئی نقش متفاوتی را ایفا میکند. نتیجه همه اینها ایجاد یک چشم‌انداز متحرک و پویا است. زبان چندلایه متراکمی که از هر فرصتی برای بیان غنی‌ترین و تخیلی‌ترین مضامین تزئینی استفاده می‌نماید.
همین سبک، در فضای داخلی تمایل دارد تا راه‌حل‌های جدید و کنجکاوانه‌ای را برای اتصال طاقهای دنده‌ای خلق کند. درحالی‌که علاقه به ابداع راه‌حل‌های نوین و عملکردی کاهش می‌یافت. آزادی در خلاقیت و اثرات شگفت‌انگیزی که تمایل دستیابی به آن وجود داشت، رویکردی پذیرش‌شده در مناطق مختلف بود و در انواع آثار به‌کار گرفته‌شد، اما اغلب در معماری به کار رفت که باعث رشد سلسله مراتب در کلیساها و صحن‌‌های داخلی شد.
مثال‌های معماری گوتیک شعله‌سان
1سنت ماکلوو، روآن (نمای غربی)(۱۴ – ۱۵۰۰)
کلیسای سنت ماکلوو که بین سال‌های 1500 تا 1514 میلادی توسط آمبرویز هآول طراحی شده بود، در میان مهم‌ترین آثار اواخر قرون وسطی فرانسه با بالاترین میزان بیان خود در نمای غربی رسید. ایوان منحنی ورودی با سنتوری شیب‌دار تزئین‌شده با کروکت‌ها و موتیف‌ها یا نقش‌ونگارهای خمیده، آزادانه در مقابل دیوارهای ساختمان ایستاده است.
پشت این نما، پشت‌بندهای گوشه‌دار شبستان اصلیْ 45 درجه از سطح نما چرخیده است، درحالی‌که یک سری طاقهای دوتایی در سمت پایین نما امتداد یافته‌اند. عناصر سازه‌ای که کاملاً از عملکرد‌های پشتیبانی پیشین خود رها شده‌اند، تنها نقش فرمی (شکلی) را ایفا می‌کنند و کیفیت هندسی‌شان جلب توجه میکند. همچنین، عناصر تزئینی کاملاً شبیه به اشکال دیگر هنر مسیحی، از کنده‌کاری روی چوب گرفته تا زرگری و فلزکاری، احساسات مخاطب را بر‌می‌انگیزد.
2 هتل دکلونی، پاریس (1498-1485)
مهم‌ترین جلوه‌های هنر گوتیک متأخر فرانسوی در معماری مذهبی دیده می‌شود، اما مهم‌ترین نمونههای این زمینه طراحی در ساختمان‌های سکولار (ساختمان‌هایی که در مقابل ساختمان‌های مذهبی‌اند مانند موزه‌ها و دانشگاه‌ها) چه خصوصی و چه عمومی است. هتل د کلونی به دلیل برجسته‌سازی پر زرق و برق عناصر جزیئاتش مورد توجه است. کلیسای کوچک (Chapel) به دلیل اصالت ویژگی‌های سازنده و رسمی آن به یکی از جالب‌ترین و متمایزترین بیان‌های سبک شعله‌سان پاریس تبدیل شده‌است.
3 کاخ دوک دوبری، پوآتیه (1386)
کاخ باشکوه دوک بری نمونه استثنایی از سبک شعله‌سان به‌کار رفته در گنبد سرسراست که بیشتر در دیوار عقبی مشهود است. شومینه چشمگیر طراحی‌شده توسط گای د مارتین به عنوان پس‌زمینه در گالری نوازندگان عمل میکند. گستره وسیعی از هنر، از شیشه‌های رنگی پنجره‌های سالن سرسرا تا شیروانی‌های نوک‌تیز به‌مانند یک تعامل بسیار منسجم از پس‌زمینه‌های نادر در طح این کاخ دیده می‌شود.
از دیگر نمونههای مهم گوتیک شعله‌سان می‌توان به نمای غربی کلیسای سنت چپل د ویسنز (1480-1379)، کلیسای باسیلیکای مولینز )اواخر قرن 14 میلادی) به جز شبستان نئوگوتیکش و کلیسای نوتردام در روستای لِپین در نزدیکی وِردِن‌ـ‌یکی از شاهکارهای معماری گوتیک شعله‌سان‌ـ اشاره کرد.
منابع
- ویژوال آرتز
- ویکی پدیا