معماری فرانک گری
در میان بزرگترین معماران اواخر قرن بیستم، طراح کانادایی‌ـ‌آمریکایی برنده جایزه پریتزکر، فرانک او. گری، نماینده اصلی دیکانستراکشن است. سبک معماری پست‌مدرنیستی که در طول دوره 1980 تا 2000 در اروپا و ایالات متحده توسعه یافت. معروف‌ترین ساختمان‌های او شامل موزه گوگنهایم در بیلبائو (1997-1991)، سالن کنسرت والت دیزنی در لس آنجلس
(1988-2003)، موزه ویزمن در مینیاپولیس (1993-1990)، ساختمان ملی هلند در پراگ (1997-1992)ـ‌که عموماً به عنوان “فرد و جینجر” شناخته می شودـ و پروژه موسیقی تجربه در سیاتل (2000-1999) است.
فرانک گری به دلیل استفاده پیشگام از نرم‌افزار کامپیوتری برای طراحی و ساخت سازه‌هایش از مواد با تکنولوژی بالا استفاده می‌کند. معماری او معمولاً با خطوط روان و سطوح متفاوت از روکش تیتانیوم در گوگنهایم بیلبائو تا فلز در قطعات مدولار نمای حباب‌مانند پروژه موسیقی تجربه، گسترده است. البته او به دلیل طراحی خود برای یادبود دوآیْت دی.آیزنهاور توسط بسیاری از منتقدان هنری و همچنین معماران آمریکایی مورد انتقاد قرار گرفت. در میان دیگران، گری همچنین یکی از مهیج‌ترین معماران در هنر پست‌مدرنیستی است، او رهبر «مدرسه لس آنجلس» یا «مدرسه سانتا مونیکا» معماری آمریکایی است.
مدارک تحصیلی او نیز قابل توجه است: او استاد برجسته معماری در دانشگاه کلمبیا است، استاد داور ویدنی ( یکی از مهم‌ترین عناوین اعطایی به معماران لس‌آنجلسی) در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، استاد معماری سابق شارلوت داونپورت در دانشگاه ییل و دارنده سابق کرسی الیوت نویز در دانشگاه هاروارد. به گفته مجله ونیتی‌فیر ((Vanity Fair، گری که یکی از معماران بسیار نوآور در هنر آمریکایی است، و او “مهم ترین معمار عصر ما” است.
زندگی‌نامه فرانک گری
او در افرایم اوون گلدبرگ در یک خانواده یهودی لهستانی در تورنتو، اُنتاریو به دنیا آمد. اشتیاق او برای ساختن شهرهای آینده‌نگر با تکه‌های چوب از دوران کودکی توسط مادربزرگش و با استفاده از چیزهای عجیب و غریب از فروشگاه سخت‌افزار پدربزرگش پرورش یافت. در سال 1947 در سن 18 سالگی به همراه خانواده‌اش به لس‌آنجلس نقل مکان کرد و نام خانواده از گلدبرگ به گری تغییر یافت. او بعدا شهروند ایالات متحده شد.
گری که مطمئن نبود چه شغلی را انتخاب کند، در حالی که در تعدادی از دوره‌های آموزشی در کالج شهر لس‌آنجلس شرکت می‌کرد، رانندگی یک کامیون حمل و نقل را انتخاب کرد. پس از اشتباهات گوناگون، او تصمیم گرفت معماری را امتحان کند و علی‌رغم برخی مشکلات در مهارت‌های طراحی خود، بورسیه‌های تحصیلی متعددی را برای دانشگاه کالیفرنیای جنوبی کسب کرد. او در سال 1954 رتبه اول معماری در جشن فارغ التحصیلی بود.
گری پس از فارغ‌التحصیلی به شرکت معماری معتبر لس آنجلس “ همکاران ویکتور گرون” پیوست. در آن زمان، لس آنجلس رونق مسکن پس از جنگ را تجربه می‌کرد، در حالی که طراحی‌های فردی نوآورانه توسط هنرمندان مدرن مانند ریچارد نوترا (1892-1970) و رودولف ام شیندلر (1953-1887) به هیجان صحنه معماری شهر افزودند. پس از یک سال وقفه برای خدمت اجباری سربازی، گری به همراه همسر و فرزندانش به کمبریج نقل مکان کرد تا در دانشکده طراحی دانشگاه هاروارد در رشته برنامه‌ریزی شهری تحصیل کند.
اما (ناامید) بدون تکمیل مدرک کارشناسی‌ارشد خود به لس آنجلس بازگشت. پس از مدت کوتاهی که در طی آن به شرکت “ همکاران ویکتور گرون” بازگشت، لس آنجلس را برای یک سال اقامت در پاریس ترک کرد، جایی که یک سال را برای معمار فرانسوی آندره رمونده کار کرد، در حالی که کارهای مدرنیست پیشگام یعنی لوکوربوزیه را مطالعه می‌کرد. (1965-1887).
هم‌قطاران فرانک گری
در بازگشت به لس آنجلس با خانواده‌اش در سال 1962، او شرکت خود به نام “ همکاران گری” را تأسیس کرد و بر معماری سبک بین‌الملل تمرکز کرد. این سبک توسط مدرسه طراحی باهاوس با نظارت والتر گروپیوس (1969-1883) آغاز شد و توسط عضو سابق باهاوس یعنی میس ونده‌روهه (1969-1886) ـ‌بنیانگذار بسیار با نفوذ مکتب دوم شیکاگوـ حمایت شد.
با این حال، گری به طور فزاینده‌ای جذب صحنه هنری آوانگارد متمرکز در جوامع ساحلی ونیز و سانتا مونیکا شد. در اینجا بود که او با تعدادی از هنرمندان برجسته معاصر از جمله اد کینهولز (1994-1927) و هنرمند پاپ اد روشا (متولد 1937) آشنا شد. اد روشا و اد کینهولز کسانی هستند که مانند مارسل دوشان محصولات صنعتی را در آثار هنریشان، مجسمه‌ها و نقاشی‌هایشان ترکیب می‌کنند که این کار به عنوان بخشی از جنبش هنری “فانک” (نوعی سبک آفریقایی‌ـ‌آمریکایی دهه 60 میلادی)کالیفرنیا در دهه 1960 و اوایل دهه 70 بود.
جدای از توجه کوتاهی که در رسانه ملی به او شد، زمانی‌که ایزی ادج (Easy Edge) خط مبلمانی که توسط او با مقوای راه راه ساخته شد، در نشریات مجلات ملی منتشر شد و خروجی خلاقانه او به تعداد کمی از طرح‌های نوآورانه برای خانه‌های مسکونی و بیشتر برای دوستان و تعدادی از مجتمع‌های ساختمانی نسبتا معمولی، مانند دفتر مرکزی شرکت در مریلند، و مرکز خرید سانتا مونیکا منجر شد.
جالب اینجاست که خانه او در سانتا مونیکای کالیفرنیا بود که کارش را شروع کرد.
گری با اتخاذ رویکرد “هنر آشغال” کینهولز و دیگران، خانه معمولی خود را با استفاده از ترکیبی از مواد غیرمعمول (مانند آلومینیوم موجدار، حلقه زنجیر) به الگویی برای سبک جدیدی از معماری داخلی، با دیوارهای برهنه و عناصر سازه‌ای نمایان و نرده و تخته سه‌لایه ناتمام تبدیل کرد. سازه تمام‌شده مورد توجه شدیدی واقع شد و او را به انجام آزمایش‌های بیشتر سوق داد که در آن مواد غیرمعمول و تکنیک‌های غیرمتعارف را برای ایجاد ساختارهایی به ظاهر ناپایدار، مانند موزه هوافضای کالیفرنیا، کتابخانه شعبه فرانسیس گلدوین در هالیوود، و دانشکده حقوق دانشگاه لویولا ترکیب کرده‌است. این سبک معماری آوانگارد به زودی به نام دیکانستراکشن معروف شد.
ساختارشکنی یا دیکانستراکشن چیست؟
در طول دهه‌های 1980 و 1990، کالیفرنیا شاهد ظهور «دکانستراکتیویسم» بود، سبکی معماری که شبیه شکل جهش‌یافته هندسه اقلیدسی بود. سبکی که اصول سنتی تناسب را تا حد زیادی نادیده می‌گرفت و اشکال ناهماهنگی را ایجاد می‌کرد که اغلب قوانین گرانش را به چالش می‌کشیدند. این سبک برای اولین بار در سال 1988 در نمایشگاهی با عنوان “معماری دیکانستراکشن” توسط فیلیپ جانسون (1906-2005) سازماندهی شد – مردی که در سال 1932 سبک بین الملل معماری را به آمریکا معرفی کرد ـ نمایشگاهی که در موزه هنر مدرن در نیویورک برگزار شد. علاوه‌بر گری، پیشگامان برجسته معماری دیکانستراکتیویست عبارتند از: دانیل لیبسکیند، پیتر آیزنمن، زاها حدید، رم کولهاس و برنارد چومی.
ساختمان‌های دیکانستراکشن طراحی‌شده توسط فرانک گری
- موزه طراحی ویترا، وِل‌آم‌رِین (1989-1987)
گچ بری سفید و قلع خارجی تفاوت بین سطوح عمودی و افقی و همچنین داخلی و خارجی را محو می‌کند.
- سالن کنسرت والت دیزنی، لس آنجلس (2003-1988)
ساختاری کلیدی در طراحی مجدد مرکز لس آنجلس، نمای آن با صفحات تیتانیوم پوشانده شده‌است، در حالی که داخل آن با پانل‌هایی از چوب کاج داگلاس پوشانده شده است.
- موزه گوگنهایم، بیلبائو (1997-1991)
این ساختمان – توسط گری با کمک معماران برجسته جهان اسکیدمور، مریل و اویینگز طراحی شده است – با استفاده از نرم‌افزار پیشرفته ارائه شده توسط شرکت هوافضای فرانسوی داسالت ( Dassault ) طراحی شده است که به گری اجازه داد تا زاویه‌های قائم اقلیدسی را با اشکال غیرهندسی جایگزین کند. سطوح مقعر و محدب در کنار هم، پوشیده از صفحات آهکی و تیتانیوم که با توجه به زاویه تابش خورشید تغییر رنگ می‌دهند، جلوه‌ای منحصر به فرد ایجاد می‌کند.
- ساختمان ملی هلند، پراگ (1997-1992)
این جفت برج گوشه‌ای که شهروندان پراگ آن را «جینجر و فرد» می‌نامند، به ظاهر با چشم‌نوازی به یکی از نشانه‌های مهم معماری شهر تبدیل شده است.
- آپارتمان‌های بانک DG، برلین (2001-1995)
نمای منحنی ساختمان با سنگ آهکی کم‌رنگ شبیه به دروازه براندنبورگ پوشیده شده است. در پشت 40 آپارتمان، یک اتاق کنفرانس و کافه تریا با یک سقف شیشه‌ای لوله ای قرار گرفته اند. اتاق کنفرانس درون یک پوسته فلزی به شکل سر اسب غول‌پیکر قرار دارد.
- پروژه موسیقی تجربه، سیاتل (2000-1999)
نمای این مرکز موسیقی که شبیه پرده‌های مجسمه‌های کلاسیک است، از بخش‌های رنگارنگ جداگانه تشکیل شده است که با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری سه بعدی ایجاد شده‌اند.
دیگر معماران برجسته قرن بیستم
در اینجا منتخبی کوتاه از برخی از تأثیرگذارترین معماران قرن گذشته آورده شده است.
ـ فرانک لوید رایت (1959-1867)
بزرگترین معمار آمریکایی طراح موزه گوگنهایم، نیویورک.
ـ والتر گروپیوس (1965-1883)
مدیر باهاوس
ـ لوکوربوزیه (1965-1887)
معمار شهری مدرنیست بسیار تأثیرگذار
ـ میس ون در روهه (1969-1886)
بنیانگذار بسیار با نفوذ مدرسه دوم شیکاگو
ـ لوئیس کان (1974-1901)
معمار استونیایی تبار، مدرنیسم را با اشکال باستانی ترکیب کرد
ـ فیلیپ جانسون (2005-1906)
معمار بسیار تأثیرگذار ایالات متحده؛ قهرمان سبک بین المللی
ـ ارو سارینن (1910-1961)
طراح مدرنیست فنلاندی الاصل در آمریکا.
ـ آ ام پی ( متولد 1917)
معمار مدرنیست چینی‌الاصل که برای هرم لوور شناخته شده است.
ـ جان برگ اوتزن (2008 – 1918)
معمار دانمارکی، نماینده “معماری افزودنی”
ـ سر جیمز استرلینگ (1992-1926)
قهرمان معماری هنری و نه عملکردگرا
ـ فضلورخان (1982-1929)
بزرگترین مهندس و طراح سازه قرن بیستم
ـ ریچارد راجرز (متولد 1933)
قهرمان معماری ساخت‌گرا، طراحی مرکز ژرژ پمپیدو
ـریچارد مایر (متولد 1934)
یکی دیگر از هنرمندان بزرگ پست‌مدرنیست، عضو “نیویورک پنج”(گروهی از معماران که شامل 5 نفر بودند: آیزنمن، میشل گریو، کارلوس گواتمی، جان هیجاک و ریچارد میر)
ـ سر نورمن فاستر (متولد 1935)
معمار مدرنیست با تکنولوژی بالا
ـ رنزو پیانو (متولد 1937)
معمار شهری ایتالیایی، طراحی مشترک مرکز ژرژ پمپیدو
منابع
- ویژوال آرتز
