خلاصه
کلیسای جامع کلن به عنوان بزرگترین بیان معماری گوتیک آلمانی شناخته می شود و با تمام شکوه و عظمت خود – در کنار کلیسای جامع شارتر و کلیسای جامع نوتردام در فرانسه – یکی از مشهورترین مکان های قرون وسطایی اروپای غربی است.
ساخت این کلیسا به درخواست کنراد فون هوچستادن (61-1200)، اسقف اعظم کلن از 1238 تا 1261، در سال 1248 آغاز، در سال 1473 متوقف و سرانجام در سال 1880 تکمیل شد. این کلیسا علاوه بر اینکه بزرگترین کلیسای گوتیک در شمال اروپا است، محبوب‌ترین بنای هنری قرون وسطی آلمان نیز به حساب می آید و به طور متوسط 20000 بازدیدکننده در روز دارد.
این کلیسای جامع که در نزدیکی رودخانه راین قرار دارد، به خاطر مجسمه‌های معماری، سقف های شیب‌دار، تریسری (تزیینات پنجره) های کور، و مجموعه‌ای از گلدسته‌های متحدالشکل و همچنین آثار هنری مذهبی کمیاب‌اش، مانند زیارتگاه مجلل سه پادشاه (1191)، صلیب جرو (960) – قدیمی ترین حکاکی بزرگ از مسیح مصلوب شده در شمال آلپ – و مایلندر مدونا (1290) مشهور است.
از نظر معماری، این کلیسا نمونه ای از سبک گوتیک ریونانت (پیشرفته) است، اگرچه در طراحی آن برخی از عناصر معماری فوق تزئینی گوتیک شعله سان نیز استفاده شده است. در سال 1996، کلیسای جامع کلن به فهرست سایت های حفاظت شده میراث جهانی یونسکو اضافه شد.
تاریخچه
ساختمان‌های مسیحی، از قرن چهارم در این مکان قرار داشته‌اند (برای اطلاعات بیشتر به معماری رومی و هنر اولیه مسیحیت مراجعه کنید)، از جمله یک کلیسای جامع مربعی که توسط ماترنوس، اولین اسقف مسیحی کلن ساخته شده است. دومین کلیسای جامع در سال 818 تکمیل شد. این کلیسای اوتونی در سال 1248، در حالی که کارهای ساختمانی جدید برای آماده سازی کلیسای جامع جدید در حال انجام بود، طعمه حریق شد.
خاستگاه کلیسای جامع کلن به سال 1164 برمی گردد، زمانی که اسقف اعظم کلن، راینالد داسل، برای اولین بار آثار سه پادشاه را که امپراتور مقدس روم، فردریک بارباروسا، از کلیسای سنت اوستورجیو در میلان دزدیده بود، به دست آورد. این آثار ارزش مذهبی زیادی داشتند و مؤمنان را از سراسر جهان مسیحیت به خود فرا می خواندند. بنابر این مقامات کلیسا به این نتیجه رسیدند که به یک مکان مناسب برای ای اجناس نیاز دارند؛ از این رو، تقریباً 90 سال بعد، تصمیم گرفتند کلیسای جامع جدیدی به سبک پر طرفدار گوتیک، و با الگوبرداری از کلیسای جامع فرانسوی آمین، بسازند.
کاملا محتمل به نظر می رسد که مشتری، اسقف اعظم کنراد فون هوچستادن، از حامیان سیاست های ضد سوابی لویی نهم، می خواست این سازه منعکس کننده شکوه فرمال ساختمانهایی باشد که در آن زمان در پاریس ساخته می شدند، مانند سنت چاپل (48-1241). سنگ بنای اولیه در اگوست 1248 توسط اسقف اعظم کنراد فون هوچستادن گذاشته شد و ساخت و ساز زیر نظر معمار استاد گرهارد و سپس استاد مایکل ادامه یافت.
با وجود اینکه کلیسا در سال 1322 وقف شد، کار بر روی نمای غربی در سال 1473 متوقف و برج جنوبی تا سطح ناقوس ساخته شد. یک جرثقیل بزرگ به مدت 400 سال در خط افق کلن در محل باقی ماند تا اینکه کار در سال 1842 از سر گرفته شد. در این مرحله روش‌های ساختمانی مدرن (از جمله استفاده از شبکه های آهنی سقف) در طرح ساخت‌وساز گنجانده شد که (کم و بیش) در سال 1880 تکمیل شد. دو گلدسته عظیم آن – با ارتفاع تقریبی 157 متر (515 فوت) که بعد از اولم مینستر در دومین رتبه قرار دارد – عظیم ترین نمای کلیسا در جهان را بوجود آورده است.
معماری کلیسای جامع کلن
طول کلیسای جامع 144.5 متر (474 فوت) ، عرض آن 84 متر (275 فوت) و مساحت پنجره هایش 10000 متر مربع (108000 فوت مربع) است – تقریباً سه برابر بیشتر از شیشه کاری های شارتر. فرم های ریونانت هنر گوتیک به سرعت در سراسر مرزهای فرانسه گسترش یافت و به فورا در شهرهای پیشرو تجاری پذیرفته شد.
کلن، مانند استراسبورگ در همان زمان، به یکی از مراکز اصلی برای بسط گوتیک ریونانت تبدیل شد، به طوری که بر خلاف اکثر ساختمان های مشابه آلمانی، به سختی می توان اثری از معماری سنت آلمانی را در آن مشاهده کرد. پلان کلیسای جامع به شکل یک صلیب لاتین است و دو راهرو در دو طرف دارد (ویژگی برگرفته از پاریس یا برگز) که یکی از بلندترین طاق های گوتیک ساخته شده تا کنون بر روی آن استوار است؛ تقریباً به اندازه ارتفاع بووه، کلیسای جامع که در سال 1284 فروریخت.
طراحی کلی ساختمان، با تغییراتی، شبیه کلیسای جامع آمین است. وجود یک وست وورک طولانی که شبستان را کوتاه و احساس مرکزیت را ایجاد می کند، شاید باقی مانده ای از سنت های محلی باشد. بخش کر قرون وسطایی یک آرکید (گذرگاه طاقدار) بسیار بلند دارد، یک گالری تری‌فوریوم کم عرض (با کنده کاری های دارای جزییات دقیق) که توسط پنجره‌ها روشن میشود، در عین حال پنجره‌های کلیسا بلند هستند و برخی از شیشه‌های رنگی اصلی در بخش‌های پایینی آن قرار دارد.
گنبد بر روی یک آرایش چهارجانبه ساده استوار شده است. جنبه‌های «مدرن» کلن عبارتند ازالگو برداری از شارتر در کنار گذاشتن ستون های اینگیج (ستونی که تا نمیه در دیوار است) برای ایجاد یک آرکید خوشه‌ای، گروهی از شفت ها که مستقیم و بدون قطع شدگی تا اسپرینگر های طاق‌ها بالا می‌آیند، و تر‌فوریوم لعاب‌دار درخشان آن، که به لطف حذف قوس های کوچک از آویز ها، به یک اثر ظریف و زیبا از فیلیگران شباهت پیدا کرده.
از سمت بیرونی ساختمان، رانش به سمت بیرون و پایین توسط پشت بند های معلق به روش فرانسوی کنترل و هدایت می شود. در واقع نمای بیرونی به استفاده بی‌نظیر از نقش برجسته(ترسری)، پشت بند های معلق، مجسمه‌های سنگی، برج‌ها و رواق‌های بلند معروف است.
آثار هنری
شاهکار اصلی کلیسای جامع، محراب بی نظیر آن است که در سال 1322 نصب شده. یک تخته سنگ یک تکه از مرمر سیاه به طول 4.6 متر (15 فوت) قسمت بالایی را تشکیل می دهد، سطوح جلویی و جانبی آن نیچ (طاقچه، فرو رفتگی دیوار) هایی از مرمر سفید است و با مجسمه های برجسته، که صحنه های مذهبی مانند تاج گذاری باکره، موتیف محبوب گوتیک، را به تصویر میکشد، تزئین شده.
مهمترین قطعه هنری در کلن، زیارتگاه سه پادشاه (1191) است، یک تابوت طلایی بزرگ به شکل کلیسای باسیلیکایی. این اثر که در پشت محراب بلند قرار دارد، به سفارش فیلیپ فون هاینزبرگ، اسقف اعظم کلن (1167-1191)، توسط نیکلاس وردون (حدود 1232-1156) ساخته شد. و نمونه عالی از زرگری قرون وسطی و مجسمه‌سازی رومانسک است.
این اثر به عنوان بزرگترین گنجینه اشیا متبرکه در جهان غرب شناخته میشود و ظاهراً حاوی بقایای سه مرد خردمند است که آثار آن‌ها توسط فردریک بارباروسا در فتح میلان در سال 1164 به دست آمده بود.
در نزدیکی سکریستی (قربانگاه، اتاقی در کلیسا که در آن کشیش برای مراسمی آماده میشود و لباس‌ها و سایر چیزهایی که در عبادت استفاده میشود در آن نگهداری میشود.) صلیب جرو قرار دارد. حکاکی بزرگی از مسیح مصلوب شده یر روی چوب که در اصل طلاکاری و نقاشی شده است.
تصور میشود که این اثر نفیس از هنر کتاب مقدس که در حدود سال 960 برای اسقف گرو (976-900)، اسقف اعظم کلن (976-969) ساخته شده است، اولین صلیب شناخته شده در مقیاس بزرگ در شمال کوه های آلپ باشد.
در نمازخانه ساکرامنت، مجسمه چوبی مایلندر مدونا (1290) قرار دارد که نمونه‌ای از مجسمه‌های گوتیک ماریان است و مریم باکره و عیسی نوزاد را به تصویر میکشد.
بحث‌برانگیزترین اثر هنری در کلیسای جامع احتمالاً پنجره شیشه‌ای رنگی عظیم 113 متر مربعی است که به دست هنرمند پست مدرن آلمانی گرهارد ریشتر (متولد 1932) ساخته شده است.
این پنجره از 11500 تکه شیشه رنگی با اندازه یکسان، که به صورت تصادفی توسط رایانه چیده شده بودند، تشکیل شده است. و اعتراض اسقف اعظم کلیسای جامع، کاردینال یواخیم مایزنر (متولد 1933) را برانگیخت، کسی که به تصویرسازی قرن بیستمی مناسب تری از شهدای کاتولیک علاقه داشت.
